DIY Audio Türkiye Forum

[Bedri®]

Arkadaşlar daha önceden yapmış olduğum bu devreyi sizlerle paylaşmak istedim. Yeni bir amplifikatör yaptığımızda, istediğimiz voltajı veren trafo elimizde yoksa bu devre ile geri besleme yolu üzerindeki zener diyot voltajını değiştirerek 2x2A civarında 2X 50V' a kadar bir güç kaynağı elde edebiliyoruz. Bu voltajın üzerine de çıkabilir ama sıkıntı yaratır diye düşünüyorum. Besleme kondansatörleri voltajı büyür dolayısıyla boyutlar büyür plakete sığmayabilir.

Dandik pc güç kaynaklarının içinde yer alan bazı malzemeleri bu devrede kullanabiliyoruz.

1- SMPS trafosu
2- Soğutucular
3- Fan
4- Filtre nüveleri
5- PC güç kaynağı kutusu

Gördüğünüz gibi PC güç kaynağının etinden sütünden yararlanmış oluyoruz:)
Devreyle amplifikatör beslediğimizde arka planda gürültü oluşmuyor...sanki pille besliyormuşcasına pürüzsüz bir voltaj çıkışı oluyor. Tabi bu benim gözlemim.
56/2W ve 100n Kondansatörden oluşan filtre çok önemli bu filtre arka plan gürültüsünü sıfıra indirdi.

Çıkış trafosu olarak PC güç kaynağı trafosu kullanılıyor dedik, yanlız bu transformatör ters takılarak kullanılıyor. Şimdi ayrıntısını hatırlamıyorum fakat yerleştirme şeması incelenecek olursa bağlantı şekli görülebilir.
Ben bu devreyi stereo olarak TDA2052 entegresinden yapılmış bir amplifikatörle kullandım. Bu amplifikatörü de aynı kutuya monte ettim içerisi biraz sıkışık oldu ama devreyi uzun süre resim atölyesinde kullandım şimdi tavanarasında duruyor:)
Bu devreyi yine PC güç kaynağı ile sürüyorum çok yüklenildiğinde güç kaynağının verebileceği akım sınırını geçtiğinden (9-10A) güç kaynağının aşırı akım koruması devreye giriyor. Biraz bekledikten sonra çalışmaya devam ediyor.

Troidal SMPS Trafosu sarımı konusunda da sizlerle bilgilerimi paylaşacağım... arım yaparsanız Eİ-33 Trafosu yerine onu kullanabilirsiniz.

Şema


Büyük Resim
http://img819.imageshack.us/img819/6056/1aema.jpg

Devreyi Kurmak İçin Yaptığım Eskiz


Üst Yerleştirme Planı


Büyük Resim
http://img444.imageshack.us/img444/295/2emafg.jpg

Baskı İçin


Büyük Resim
http://img707.imageshack.us/img707/645/3emafgacopy.jpg

Devrenin Görüntüleri


Devrenin Görüntüleri


Devrenin Kutulanmış Hali

[nthere]

Devrenin eskizini çıkartanı ilk defa gördüm.

[Bedri®]

Yerleşim planını ilk olarak kalemle yapıyorum sonra photoshopla düzeltiyorum. Eskiz yapmış oluyorum:)

[nthere]

Bedri'nin sonuna birde Baykam ekleyelim.

Smps beslemelerin ses devrelerinde kullanılması ile ilgili IEEE'de bir çok makale var. Detaylar işi karıştırıyor. Bir ara inceliyordum ama ısı kaybını göze alarak lineer kullanıyorum artık
Sesi bariz bir şekilde iyileştirmesi gerekli ki uğraştığıma deysin.

[Ersoy]

Tebrikler. Çok cesur bir proje.

Ben devrenin anahtarlama frekansını merak ettim. Audio işinde smps hep düşünmüşümdür. Fakat anahtarlama frekansı çok önemli. Acaba nedir? sizin devreninki?
Çünki şuan yaptığım amplinin güçkaynağı için 500tl nin üzerinde bir maliyet sözkonusu. Sizinki başarılı ise, onda birine maletmek mümkün gözüküyor.
Kolaygelsin

[Bedri®]

SG3525'in çevresindeki kondansatörlerle frekans değiştirilebiliyor. Ben bu devreyi yaparken, devreyi bulduğum yerde frekansı 20kHZ olarak okuduğumu hatırlıyorum. Ne yazıkki ölçüm yapacak ekipmanım olmadı. Yalnız daha yüksek güçte bir çıkış yapmak için troid nüveye sarım yapmanız gerekiyor sanırım. Nüveler karaköyde var. E tipi olarak ETD59 nüvesi de bu amaçla kullanılıyor 800W civarında SMPS yapılabildiğini duymuştum. Böyle büyük bir gücün alındığı durumda girişten aşağı yukarı 60A civarı akım geçeceği gözardı edilmemeli. Bu devrede girişe 25Alik sigorta koydum ve kalın olan bakır yolları kablo ve lehim dolgusuyla güçlendirdim. Yüklenildiğinde 12V bağlantı kablosu ısınıyor olabildiğince kalın kablo kullanmak gerekir.

Çıkışta hızlı diyot kullanılmalı ve Çıkış kondansatörleri 105 derecelik kaliteli kondansatörler olmalıdır.

Troidal nüveye tel sarmakla ilgili bilgilerim var ancak matematik engeli yüzünden sıkıntı yaşıyorum.
Ben bildiklerimi yazayım sizler matematik eksikleri konusunda yardımcı olursunuz bu şekilde ortaya bir sonuç çıkarabiliriz.


Troidal Nüve İle SMPS Trafosu yapımı.

1- Öncelikle istenen voltaj belirlenir.

2- Besleme voltajı belirlenir.

3- Primer ve sekondere sarılacak bobin kalınlığı belirlenir.

4- Primer için gerekli sarım sayısı bulunur.

5- Sekonder için gereken sarım sayısı bulunur.

Birkaç formül var.

İstenen Voltaj / Besleme Voltajı x Primer Sarım Sayısı = Sekonder Sarım Sayısı

Primer Tel Kesiti x Primer Voltajı = Sekonder Voltajı x Sekonder Tel Kesiti
dp x Vp = ds x Vs

Benim takıldığım nokta tel kesitlerinin hesaplanmasında oluyor.

Şöyle ki Primer tel kalınlığının baya bir etli butlu olması gerekiyor..bunun için ince teller paralel bağlanarak kalın tel eşdeğeri bulunması gerekiyor. Mesela 1,2mm'lik 8 adet emaye bobin telinin eşdeğer kesidi 3,4 mmlik bir tel oluyordu galiba. Bunu hesapladım bir şekilde ama şimdi yapamıyorum.
Ben doğrusunu öğrenmeden önce bir örnek yapmıştım sarımla ilgili bu örneği burada paylaşayım yanlış sadece tel çapı oluyor, ilgilenenler tel çapını doğru bularak örnekten yararlanabilir.

İstenen Voltaj= +-41V
Besleme Voltajı= 13,8V Akü Gerilimi
Primer ve Sekondere sarılacak bobin teli kalınlığı = 3 x 1,3mm bobin (3,9mm (yanlış))
Sekonder için gerekli sarım sayısı= 15 Tur.
41 /13,8 x 5 =15
2,9710145 x 5 = 14,855073 =15

3,9 x 13,8 = 41 X 1,3
53,82 = 53,3

Devrede geri besleme yolundaki Zener diyotlarla voltaj değiştirilse de sarımların ilişkisi sayesinde voltaj bulunması teorik olarak daha güzel ve tatmin edici oluyor.
Dediğim gibi tel kesitleri hakkındaki soru işaretlerini matematikten anlayan birçok arkadaşımız halledebilir. Benim hiç bilgim yok anlatacak arkadaş yaptığı işlemleri çok basite indirgeyerek yazarsa sevinirim




Sarım yukarıdaki şekilde yapılıyor.

Öncelikle Primer sargısı sarılır.
Bunun için 6 Adet 1,3mm'lik emaye kaplı bakır tel yan yana gelecek şekilde 5 tur sarılır. Sarımın sıkı olmasına dikkat ediniz.
Primer sarımı bittiğinde 6 adet üstte 6 adet altta 12 tane tel ucumuz olur.
Bu telleri ölçü aleti ile tespit ettikten sonra

Sırasıyla nüvenin üst tarafındaki ilk 3 tel alınır(1-2-3). Bu teller birleştirilir P1 oluşur.
İlk 3 telin (P1) diğer uçları nüvenin alt kısmında bulunur ve birleştirilir(1'-2'-3').

Tekrar nüvenin üst tarafındaki son üç tel alınır (4-5-6) bu teller (1'-2'-3') numaralı tellerle birleştirilir. Bu altı telin birleştiği nokta trafomuzun +12V girişini oluşturur.

(4-5-6) numaralı tellerin diğer uçları yani (4'- 5' 6') numaralı teller P2'yi oluşturur.

Böylece Primerimizi sarmış olduk.
Sekonder sarımı da primer sarımı ile aynı oluyor. Sekonderin sarımına troid trafomuzun P1 - +12V - P2 bağlantılarının tam tersi yönünden başlanır. Sekonder sargının orta ucu toprak bağlantısını oluşturur.

Umarım ifadeler anlaşılır olmuştur..Tel çapı ile ilgili hesaplamalarda yardım bekliyorum. Bu sarım hikayesinin yumuşak karnı orası:)

Arkadaşlar birde troid trafo sarımı yapan makine tasarlıyorum. Yani henüz araştırma aşamasındayım. Belki bu makineden yaparsak kendi trafolarımızı sarabiliriz. SMPS için uygun değiller ama normal 50HZ trafosu sarılabilir.

[Ersoy]

Bunlar çok güzel paylaşımlar. Teşekkürler.

Aslına bakarsanız benim takıldığım nokta, en az 50-60 Khz üzerinde anahtarlama yapabilen bir smps kullanmak. İşte karaköyde bulabidiğimiz nüveler burada çuvallıyor.

80Khz de anahtarlama yapan ve simetrik besleme smps hazırda buldum. Fakat fiyatı, ampli üzerinde deneme yapmak için pek mantıklı değildi. Açıkçası denem diyorum, çünkü hi-end ürünlerin içinde hala geleneksel güçkaynakları var. Bir sebebi olsa gerek diye düşünmekteyim. Ama yinede aynı ampliyi hem geleneksel, hemde smps güç kaynağıyla dinleyip, aralarındaki farklar duymak isterdim.

[Bedri®]

Daha önce bu devreyi yapmıştım. Trafo sarımı yukarıda anlatıldığı gibi olmuştur. Tel çapı konusunda yanlışlık yapsam da bir problem olmadı ( o zamanlar doğru olduğunu sanıyordum)

Ben teşekkür ederim:)

Karaköyde bu nüveleri aldığım yerdeki satıcı bana hiçbir teknik veri veremedi sadece satıyordu... Bir nevi deneme yanılma yöntemiyle yapıyorum:)

[hoparlör]

Vallahi Bedri hocam sizin azminizi ve pratikliğinizi tebrik ederim. Ersoy'un da belirttiği gibi SMPS üzerine epey araştırma yaptık, ama sonuçta trafo daha makul bir seçenek olarak kaldı. SMPS konusu oldukça ihtisas gerektiren bir konu, amacına uygun bir tasarım bulup uygulamak da pek kolay değil. Yine de yapılabilir, ancak büyük sorun uygun malzemenin bulunamaması nedeniyle herhangi bir hata durumunda çıkışta şebeke voltajına maruz kalma riski olmasıdır. Sonuç olarak biz amatörler için bu riskler hobi amaçlı bir uğraş için biraz yüksek olabiliyor. Trafo bile çok dikkatle ele alınması gereken bir konu iken SMPS uygulaması çok dikkat edilmesi gereken bir uğraş oluyor.

Hani cesaret kırmak için söylemiyorum ama öyle bir SMPS yaparsınız ki trafo kalite ve maliyetine göre ciddi avantaj sağlar. Yoksa fazladan risk demektir.

Kolay gelsin.

[Bedri®]

Çok teşekkürler:)
Bence de normal trafo ile devre besleme en uygun çözümdür. Ama araç amplifikatörü yapmak gerektiğinde de SMPS yardıma yetişiyor. Benim projem tamamen otomobilde voltajı yükseltip yüksek güçlü amplifikatör kullanmak içindi. İleride 220V u düşürüp devreyi direkt olarak besleyecek SPMs de yapacağım ama benim için henüz erken. Biraz daha olgunlaşmayı bekliyorum.

Burada paylaştığım devre ile deney amaçlı olarak, yaptığım amplifikatörleri besliyorum. Yaptığım amplifikatör devresi iyi performans göstermiyorsa boşuna transformatör almamış oluyorum.